
LIST I UWAGI DO AUTORKI KSIĄŻKI O TOPR
Książka Pani Sabały-Zielińskiej spotkała się z dużym zainteresowaniem i uznaniem czytelników. Nie wszystko jednak jest zgodne z faktami. Dzisiaj na naszym blogu uwagi naszych Kolegów ratowników.
Warte przeczytania i przemyślenia.
LIST DO BEATY SABAŁY-ZIELIŃSKIEJ
Szanowna Pani Beato! Droga Zetko! (oczywiście jeśli Pani pozwoli!)
Zdecydowaliśmy się napisać do Pani zachwyceni treścią „TOPR. Żeby inni mogli przeżyć”. Nikt przed Panią nie podjął tego bardzo trudnego tematu subiektywnych, osobistych, jednostkowych uwarunkowań i przyczyn zostania ratownikiem górskim. Udało się Pani przedstawić stosunek naszych kolegów ratowników do pełnionej służby.
W książce przedstawiła Pani skrótowo historię ratownictwa górskiego w Polsce. W tej krótkiej historii nie ustrzegła się Pani dość istotnych błędów. Dlatego pozwalamy sobie przekazać Pani sprostowania do ewentualnego wykorzystania w następnych wydaniach tej świetnej książki.
Kim jesteśmy?
Adam JONAK – urodzony w 1939 roku, członek Grupy Beskidzkiej GOPR od 1963 r, instruktor ratownictwa górskiego, taternik, uczestnik kilkudziesięciu akcji i wypraw ratunkowych w Beskidach i Tatrach, inicjator i współautor 4-tomowego „Poradnika Ratownika GOPR” (1983r) , redaktor i współautor monografii „Na każde wezwanie”- „Pięćdziesiąt lat działalności GOPR 1952-2002”. Mieszka w Krakowie.
Wincenty CIEŚLEWICZ – urodzony w 1934 roku, członek dożywotni TOPR, ratownik od 1976r, przewodnik psa ratowniczego „Burka”w latach 1975-86, współorganizator i przewodniczący Podkomisji Szkolenia psów ratowniczych 1977-80 i i 1986-90. Współautor „Na każde wezwanie” 2002r. Były długoletni kierownik Schroniska PTTK na Polanie Chochołowskiej. Mieszka w Krakowie.
Pełni uznania dla Pani książki pozwalamy sobie przekazać nasze uwagi.
Wincenty Cieślewicz Adam Jonak
U W A G I – do części historycznej świetnej książki „TOPR” autorstwa Beaty Sabała-Zielińskiej
Piszemy mając świadomość, że niewielu (a może nikt) z czytelników zafascynowanych treścią – zwróciło uwagę na te nieścisłości.
… str. 19-20
„Generał Mariusz Zaruski, jeden z ojców założycieli stowarzyszenia, nieustannie prosił o wsparcie Pogotowia, wspominając o tym już w „Odezwie” ….
Mariusz Zaruski kiedy pracował nad utworzeniem TOPR nie był generałem, nie posiadał żadnego stopnia wojskowego. Był szturmanem, oficerem nawigacyjnym, który to stopień uzyskał w szkole morskiej w Archangielsku w czasie zesłania. Stopień generała brygady otrzymał 18 lipca 1924 roku kiedy pełnił funkcję adiutanta Prezydenta RP. Był absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i często jako zawód podawał „artysta malarz”.
Prosząc o składanie datków pieniężnych na rzecz s t a ł e g o Tatrzańskiego Pogotowia Ratunkowego zakładał, że pieniądze te będą zużytkowane na rzecz organizacji, zakup sprzętu ratunkowego, druk „Książeczek legitymacyjnych”, „Księgi ślubowań” oraz „Księgi wypraw”. Z „budżetem” TOPR te datki nie miały nic wspólnego, natomiast składki członków TOPR zasilały „budżet”.
…str. 30
„W latach pięćdziesiątych w Polsce zaczęła się rozwijać tak zwana masowa turystyka – ludzie hurmem ruszyli w góry i to nie tylko w Tatry” …. …….” przekonała, kogo trzeba, by w tworzeniu służb ratunkowych zaangażować tych, którzy ratować już potrafią” …..
A było tak!
Zarząd TOPR PTTK 26 czerwca 1952 podjął decyzję o powołaniu Komisji do spraw Pogotowi Górskich Pozatatrzańskich w składzie: Tadeusz Pawłowski – Kierownik TOPR, Zygmunt Wójcik – zastępca Kierownika TOPR oraz Bolesław Sierzawski. Komisja ta przygotowała projekt regulaminu Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Regulamin ten 15 września 1952 roku został zatwierdzony przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w którego strukturach działał TOPR, a następnie GOPR.
Zarząd TOPR 13 października 1952 roku zdecydował o zwołaniu nadzwyczajnego walnego zebrania członków w sprawie działalności Zarządu TOPR pełniącego równocześnie funkcję Zarządu GOPR. To nadzwyczajne walne zebranie członków TOPR odbyło się 30 października 1952 r.
Tak więc nie trzeba było „prosić o pomoc toprowców”, bo TOPR cały czas był zaangażowany w działanie na terenie c a ł y c h gór polskich jeszcze w okresie przedwojennym.
Z inicjatywy Oddziałów Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego TOPR przeprowadził kursy ratownictwa górskiego w wyniku których w 1937 roku powstały:
- „Babiogórskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe” przy Oddziale PTT w Żywcu.
- „Czarnohorskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe” przy Oddziale PTT w Stanisławowie.
- „Pienińskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe” przy Oddziale PTTw Szczawnicy.
Towarzystwo Krzewienia Narciarstwa w uzgodnieniu z PTT i TOPR utworzyło „ Zimowe Górskie Pogotowie TKN”:
- w Zawoi – 16.XII.1937
- w Ustroniu i Wiśle – 20.XII.1937
- w Krynicy – 20.XII.1937
- w Worochcie
- w Rabce
- w Sławsku
W grudniu 1937 w uzgodnieniu PTT, PZN, TOPR i TKN (Towarzystwo Krzewienia Narciarstwa) ustalono, że w okresie zimowym na Kasprowym Wierchu będzie działać tylko „Zimowe Górskie Pogotowie Ratunkowe”. Na dyżurnego zatrudniono ratownika TOPR Józefa Krzeptowskiego, a jako pomocnika S. Idzikowskiego.
Po wojnie nie wznowiono działalności tych służb.
…. w 1952 roku postanowiono więc stworzyć ze wszystkich jednostek jedną strukturę o dumnie brzmiącej nazwie Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, przy czym, co ważne, GOPR nie był samodzielna organizacją, tylko instytucją działającą w strukturach Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.”….
TOPR po wznowieniu działalności po wojnie działał jako Sekcja Ratownictwa PTT do 1950 roku a potem PTTK.
Od początku swego istnienia TOPR jako organizacja był pod względem formalnym samodzielnym stowarzyszeniem, ale faktycznie od samego początku był c a ł k o w i c i e i ś c i ś l e związany z Towarzystwem Tatrzańskim poprzez działających ludzi, lokal bezpłatnie użyczony przez TT i poprzez codzienną współpracę na terenie Zakopanego i Tatr. Mariusz Zaruski od początku swych starań o powołanie pogotowia proponował „założenie nie samoistnego towarzystwa, ale nowego „oddziału ratunkowego” Towarzystwa Tatrzańskiego” na wzór innych Oddziałów i Sekcji .
Walne zgromadzenie TOPR w dniu 22 czerwca 1927 r. uchwaliło wejście TOPR w skład Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego jako Sekcja Ratunkowa. Dla określenia prawnego stosunku TOPR do PTT wybrano specjalną komisję mającą wypracować i wprowadzić w życie zmianę statutu TOPR. W 1930 roku przeprowadzono reorganizację TOPR zaś „Zarząd Główny PTT z własnych funduszy przyrzekł corocznie zasilać kasę TOPR kwotą 500 zł, zaś Oddziały Zakopiański i Warszawski PTT również przyrzekły subwencję po 250 zł”.
Uchwalenie nowego statutu PTT w 1934 roku wprowadziło formalną zmianę statusu TOPR w Towarzystwie. Nowa nazwa Pogotowia brzmiała: Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe – Sekcja Ratownicza Oddziału PTT w Zakopanem.
Tak więc w latach 1934 – 1939 i 1945 – 1950 TOPR działał w strukturach PTT, a od grudnia 1950 do grudnia 1952 w strukturach PTTK i od grudnia 1952 jako Sekcja Terenowa GOPR PTTK.
Pisze Pani: ….. W 1956 roku TOPR został wepchnięty do jednego – goprowskiego – wora, stracił wolność i samodzielność ……
A było tak, że to ratownicy TOPR – PTTK doprowadzili do utworzenia GOPR – PTTK z samodzielnymi sekcjami terenowymi:
- TOPR – PTTK w Zakopanem
- Beskidzkie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe PTTK z siedzibą w Bielsku – Białej
- Krynickie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe PTTK z siedzibą w Krynicy
- Sudeckie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe PTTK z siedzibą w Jeleniej Górze
- Rabczańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe PTTK z siedzibą w Rabce (utworzone w styczniu 1955 r)
W latach 1952 – 1956 Zarząd GOPR PTTK tworzyli ratownicy TOPR:
- Przewodniczący: Stefan Zwoliński – ratownik TOPR od 26.02.1945
- Sekretarz: Zygmunt Wójcik – ratownik TOPR od 3.09.1945
- Kierownik: Tadeusz Pawłowski – ratownik TOPR od 24.06.1947
- Członek: Tadeusz Gąsienica-Giewont – ratownik od 26.02.1946
Oraz Tadeusz Herc i Witold, Henryk Paryski jako delegaci Zarządu Głównego PTTK. Skarbnikiem był: Wincenty Makowiecki – przewodnik tatrzański PTTK.
Ten Zarząd GOPR PTTK pełnił również funkcję Zarządu Sekcji Terenowej TOPR Zakopane i m o ż n a u z n a ć , że to wtedy TOPR u t r a c i ł s a m o d z i e l n o ś ć .
Po czterech latach działalności Zarząd GOPR PTTK opracował nowy regulamin zatwierdzony przez Zarząd Główny PTTK 17 kwietnia 1956 roku. W nowym regulaminie w miejsce dotychczasowych sekcji terenowych, powołano grupy regionalne:
- Grupę Beskidzką – z siedzibą w Bielsku-Białej
- Grupę Krynicką – z siedzibą w Krynicy
- Grupę Rabczańską – z siedzibą w Rabce
- Grupę Sudecką – z siedzibą w Jeleniej Górze
- Grupę Tatrzańską imienia Józefa Oppenheima – w Zakopanem
Walny Zjazd delegatów GOPR PTTK dnia 8 grudnia 1956 roku dokonał wyboru nowego Zarządu GOPR PTTK, a Grupa Tatrzańska uzyskała samodzielność wybierając własny Zarząd Grupy.
Administrację Zarządu GOPR i Grupy Tatrzańskiej nadal prowadziło biuro Zarządu GOPR PTTK.
W 1972 roku Zarząd GOPR PTTK przeprowadził się do wynajętego lokalu przy ulicy Jagiellońskiej, a Grupa Tatrzańska GOPR PTTK w Dworcu Tatrzańskim PTTK przy ulicy Krupówki zyskała dodatkowe pomieszczenia i utworzyła własne biuro administracyjne.
Zastanawiamy się, czy potrzebne jest to nasze pisanie ?
Być może zna Pani te sprawy po zapoznaniu się z dokumentami źródłowymi lub tekstami wydanego w 2002 roku „Na każde wezwanie” – PIĘĆDZIESIĄT LAT DZIAŁALNOŚCI GOPR 1952-2002, gdzie szczegółowo te historie są opisane – a tylko niezbyt szczęśliwe uproszczenie historii sprowokowało nas do tego listu ???
W każdym razie jeszcze raz serdecznie gratulujemy świetnego opracowania tego trudnego tematu!!!
Łączymy pozdrowienia,
Adam Jonak Wincenty Cieślewicz