ŻYŁ DLA LUDZI I DLA GÓR
5 dni temu, z okazji Dnia Urodzin Františka Mrázika przypomnieliśmy naszym Czytelnikom tę wspaniałą Postać dawnym wpisem na blogu: https://ratownictwogorskie.eu/frantisek-ferko-mrazik/
Dziś publikujemy artykuł, który z okazji 100-lecia urodzin Františka Mrázika ukazał się w słowackim czasopiśmie „Tatranský dvojtýždenník”.
Publikacja na naszym blogu jest możliwa dzięki pomocy Braňo Potočka
(Prezesa Klubu Seniora HS Čergov), który uzyskał dla nas zgodę Ivana Bohuša ml. – Autora artykułu.
Tekst artykułu publikujemy w wersji oryginalnej oraz wolnym tłumaczeniu.
Panom Braňo Potočkowi i Ivanowi Bohušowi ml. , w imieniu Redakcji i własnym, bardzo dziękuję za uprzejmość i pomoc.
Anna Kokesch
HORE ZDAR!
k stému výročiu narodenia FERKA MRÁZIKA
Žil pre ľudí a pre hory. Navyše mal charizmu, vďaka ktorej vedel pre dobrú vec nadchnúť aj iných. Uvedomil som si to, keď pripravoval do tlače publikáciu Strechy nad oblakmi. Mal som to šťastie „byť pri tom“. Do knižky som prispel niekoľkými fotografiami.
Vtedy som mal možnosť Ferka Mrázika bližšie spoznať. Bol veľmi spoločenský a všetky naše pracovné stretnutia sa niesli v takomto duchu. Raz sme sa zišli v smokoveckom Grandhoteli a veľmi naliehal, aby som prijal jeho pohostenie. Potom – len tak – medzi rečou spomenul, že v týchto dňoch oslavuje osemdesiate narodeniny. Obdivoval som, s akou energiou prekonával najväčšie úskalie zrodu knihy – zháňanie finančných prostriedkov. Samozrejme, na príprave knižky spolupracoval aj s inými.
Obklopil sa najmä mladými ľuďmi z ra dovčlenov Horskej služby. O jeho vzťahu k ľuďom a k horám svedčí aj to, že ma zvykol pri stretnutiach predstavovať ako priateľa horskej služby. A stále mám v živej pamäti, s akou samozrejmosťou sme sa zdravili: Hore zdar!
Ferko Mrázik sa narodil v Žiline, v rodine železničiara, 12. apríla 1914. Mal šesť starších súrodencov. V rodnom meste vyštudoval vtedajšiu obchodnú akadémiu. Potom pracoval v Sporiteľni a neskôr v podniku Slovena. V Sporiteľni sa spriatelil so svojim riaditeľom a spoluzakladateľom horolezeckého spolku JAMES, Mikulášom Mlynarčíkom.
Viac než možný kariérny postup v Žiline ho priťahovali Tatry. Mal šťastie, na žiadosť o prijatie do prvého zamestnania vo Vysokých Tatrách, ktorú odoslal koncom mája 1951, dostal odpoveď takmer obratom. Dňa 3. júna 1951 nastúpil ako vedúci finančného oddelenia Komunálneho podniku – Tatranské chaty Jednotného národného výboru obce Vysoké Tatry so sídlom v Tatranskej Lomnici.
Tento krok nebol samoúčelný. Tu sa mohol popri práci naplno venovať horolezectvu a horskému lyžovaniu. Po príchode do Tatier sa Ferko Mrázik ihneď zaradil medzi dobrovoľných členov Tatranskej horskej služby.
V roku 1952 sa stal profesionálnym členom a od roku 1954 náčelníkom Tatranskej horskej služby. V rokoch 1956 – 1976 bol náčelníkom Horskej služby Československého zväzu telesnej výchovy na Slovensku, ktorá mala sídlo v Starom Smokovci. Od roku 1968 predsedal rade celoštátnej horskej služby bývalej Československej socialistickej republiky, od roku 1978 bol jej čestným predsedom.
Svoje bohaté praktické skúsenosti a organizačné schopnosti využil pri zriaďovaní stredísk horskej služby v iných slovenských pohoriach a zaslúžil sa o vznik Strediska lavínovej prevencie v Jasnej. Mal veľký podiel aj na tom, že sa Horská služba na Slovensku stala v roku 1968 členom medzinárodnej organizácie horských služieb IKAR.
Poľský dobrovoľný záchranný zbor horskej služby (GOPR) ho poctil čestným členstvom. Bol ocenený všetkými vyznamenaniami Horskej služby a bol držiteľom Zlatého odznaku JAMES. V roku 1997 ho poľský prezident Alexander Kwaśniewski vyznamenal za jeho veľké zásluhy pre rozvoj poľsko-slovenskej spolupráce jedným z najvyšších vyznamenaní – Oficierskym krížom.
Ako horský vodca I. triedy sprostredkoval nezabudnuteľné zážitky z hôr aj ďalším záujemcom. Rovnako vedel zaujať a pre hory nadchnúť deti, ako aj významné osobnosti. (Sprevádzal aj prezidentov Ludvíka Svobodu či Václava Havla). Len na Gerlachovskom štíte bol s klientmi viac ako stokrát.
Ako horolezec pôsobil aj v Rile, Pirine, Alpách, na Kaukaze a v roku 1969 sa zúčastnil, ako čestný člen, prvej československej himalájskej expedície na Nanga Parbat.
Bol aktívnym členom organizačného výboru Majstrovstiev sveta 1970 v klasických lyžiarskych disciplínach.
Odchod do dôchodku nič nezmenil na jeho odhodlaní pracovať pre dobro ľudí v horách. Okrem iných aktivít vykonával funkciu kultúrneho a športového referenta vo vládnej zotavovni Kamzík v Starom Smokovci.
Dňa 18. októbra 1991 vznikol Klub seniorov Horskej služby vo Vysokých Tatrách a na Slovensku. Ferko Mrázik bol hlavným iniciátorom jeho zrodu a prvým predsedom. Klub dodnes vykazuje aktívnu činnosť. Jeho zámerom je združovať seniorov, pre ktorých ani dôchodkový vek nie je dôvodom k ukončeniu aktivít spojených s horami.
František Mrázik bol aj publikačne činný. Prvé články mu vyšli v päťdesiatych rokoch minulého storočia a prispieval do materiálov vydávaných horskou službou. Spolupracoval na rôznych rozhlasových a televíznych reláciách s tatranskou a horskou tematikou.
V knižnej publikácii Priekopníci horskej služby na Slovensku, ktorá vyšla roku 1993, vyjadril vďaku a úctu odchádzajúcej generácii horských záchranárov. Aj v knižke Strechy nad oblakmi sa zameral najmä na ľudí, ktorí spojili svoje osudy s tatranskými chatami. Táto publikácia vyšla napriek veľkému úsiliu až v roku 1998.
V nasledujúcom roku redakcia Tatranského dvojtýždenníka vyhodnotila anketu, ktorej respondenti udelili titul „Človek Tatier 1998” Ferkovi Mrázikovi. Vtedy sa dožíval 85 rokov. Napriek zásluhám, pre ktoré si túto poctu zaslúžil, sa vyjadril, že ho teší najmä skutočnosť, „že sú tu mladší, ktorí majú radi hory a pokračujú v načatom diele a rozvíjajú horskú službu.”
Určite mal na mysli aj syna Ferka, s ktorým na svojej životnej ceste prešiel len posledných dvadsaťjeden rokov. Za ten čas stihol formovať jeho názory, bol mu dobrým príkladom a naučil ho rozpoznávať a uznávať len skutočné hodnoty, nie majetky.
Ferko Mrázik starší zomrel v Deň horskej služby, 22. septembra 2001 v Poprade, pochovaný je v Novom Smokovci.
Medzinárodný význam osobnosti Ferka Mrázika vyzdvihol pri poslednej rozlúčke s ním aj vtedajší veľvyslanec Poľskej republiky na Slovensku Jan Komornicki. Zdôraznil jeho prínos pre poľsko-slovenskú spoluprácu a uviedol, že: „osobnosť Ferka Mrázika vypĺňa celú povojnovú históriu Tatier, alpinizmu, horolezectva a rozvoja horskej služby”.
Ivan Bohuš ml.
- Publikacja: Tatranský dvojtýždenník, Číslo: 7/XXV, 2 apríla 2014, Str. 7
[nextpage title=”HORE ZDAR! W 100. rocznicę urodzin FERKA MRÁZIKA”]
Żył dla ludzi i dla gór. Ponadto miał charyzmę, która pozwalała mu inspirować innych w słusznej sprawie. Zrozumiałem to, kiedy przygotowywał się do publikacji książki „Dachy nad chmurami”. Miałem szczęście być „przy tym”. Dodałem do książki kilka zdjęć.
W tym czasie miałem okazję lepiej poznać Ferka Mrázika. Był bardzo towarzyski i wszystkie nasze robocze spotkania odbywały się w tym duchu. Spotkaliśmy się kiedyś w Grand Hotelu w Smokowcu, gdzie bardzo nalegał abym czuł się jego gościem. Potem, mimochodem wspomniał, że na dniach będzie obchodził 80. urodziny.
Podziwiałem energię, z jaką pokonał największą trudność narodzin książki – zbieranie funduszy. Oczywiście współpracował też z innymi przy przygotowaniu książki.
Otaczali go głównie młodzi ludzie z szeregów Horskej Služby. O jego relacji z ludźmi i górami świadczy również fakt, że na spotkaniach przedstawiał mnie jako przyjaciela Horskej Služby. I wciąż mam żywe wspomnienie tego, w jak oczywisty sposób się witaliśmy: Hore zdar!
Ferko Mrázik urodził się w Żylinie, w rodzinie kolejarza, 12 kwietnia 1914 r. Miał sześcioro starszego rodzeństwa. W swoim rodzinnym mieście ukończył szkołę handlową. Następnie pracował w Kasie Oszczędnościowej, a później w firmie Sloven. W Kasie Oszczędnościowej zaprzyjaźnił się ze swoim dyrektorem i współzałożycielem Słowackiego Towarzystwa Wspinaczkowego JAMES, Mikulášem Mlynarčíkiem.
Tatry pociągały go bardziej niż perspektywa rozwoju kariery w Żylinie. Miał szczęście, że niemal natychmiast otrzymał odpowiedź na swoje podanie o pracę w Tatrach Wysokich, które przesłał pod koniec maja 1951 roku.
3 czerwca 1951 r. został kierownikiem wydziału finansowego miejskiego przedsiębiorstwa – Tatrzańskie Schroniska Zunifikowanego Komitetu Narodowego Gminy Wysokie Tatry z siedzibą w Tatrzańskiej Łomnicy. Ten krok nie był celem samym w sobie. Tutaj, oprócz swojej pracy, mógł poświęcić się całkowicie wspinaczce i narciarstwu górskiemu. Po przybyciu w Tatry Ferko Mrázik od razu dołączył do ratowników ochotników tatrzańskiej Horskej Služby.
W roku 1952 został ratownikiem zawodowym, a od roku 1954 – Naczelnikiem tatrzańskiej Horskej Služby. W latach 1956 – 1976 był Naczelnikiem Horskej Služby Czechosłowackiego Stowarzyszenia Wychowania Fizycznego na Słowacji, które miało swoją siedzibę w Starym Smokowcu. Od 1968 r. przewodniczył krajowej Radzie Horskej Služby ówczesnej Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej, a od 1978 r. był jej honorowym przewodniczącym.
Swoje bogate doświadczenie praktyczne i zdolności organizacyjne wykorzystał w zakładaniu stacji Horskej Služby w innych słowackich górach i przyczynił się do utworzenia Centrum Lawinowej Prewencji w Jasnej.
Odegrał również dużą rolę w tym, że w 1968 roku, Horská Služba na Słowacji stała się członkiem międzynarodowej organizacji służb górskich IKAR.
Polskie Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe nadało mu godność Członka Honorowego. Otrzymał wszystkie odznaczenia Horskej Služby i był posiadaczem Złotej Odznaki JAMES.
W 1997 roku Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski przyznał mu jedno z najwyższych odznaczeń – Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej – za wielki wkład w rozwój współpracy polsko-słowackiej.
Jako przewodnik górski I klasy dostarczył niezapomnianych górskich przeżyć wielu innym. Wiedział też, jak przyciągnąć i zainteresować górami zarówno dzieci, jak i ważne osobistości. (Towarzyszył w górach także prezydentom Ludvíkowi Svobodzie i Václavowi Havlowi). Tylko na Gerlachovskim szczycie był z klientami ponad sto razy.
Jako alpinista wspinał się w Rile, Pirinie, Alpach i na Kaukazie, a w roku 1969 r. był członkiem honorowym pierwszej czechosłowackiej wyprawy himalajskiej na Nanga Parbat.
Był aktywnym członkiem komitetu organizacyjnego Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym, które odbyły się w roku 1970 w Wysokich Tatrach.
Przejście na emeryturę nie zmieniło jego determinacji do pracy dla dobra ludzi w górach. Oprócz innych zajęć zajmował stanowisko kulturalnego i sportowego referenta w rządowym domu rekonwalescencji Kamzík w Starym Smokowcu.
18 października 1991 roku, w Tatrach Wysokich i na Słowacji powstał Klub Seniora Horskej služby. Ferko Mrázik był głównym inicjatorem jego narodzin i pierwszym prezesem. Klub jest w dalszym ciągu aktywny. Jego celem jest zrzeszenie seniorów, dla których wiek emerytalny nie jest powodem do zaprzestania aktywności górskiej.
František Mrázik był również aktywny w wydawnictwie. Jego pierwsze artykuły, jako współautora materiałów wydawanych przez Horską Službę, ukazały się w latach pięćdziesiątych XX wieku.
Współpracował przy różnych programach radiowych i telewizyjnych o tematyce tatrzańskiej i górskiej.
W wydanej w 1993 roku książce „Pionierzy Horskej Služby na Słowacji” wyraził wdzięczność i szacunek dla odchodzącego pokolenia ratowników górskich. Również w książce „Dachy nad chmurami” skupił się głównie na ludziach, którzy swoje losy związali z tatrzańskimi schroniskami. Mimo wielkich starań, publikacja ta ukazała się dopiero w 1998 roku.
W następnym roku redakcja „Tatranský Dvojtýždenník” ogłosiła wyniki ankiety, w której biorący udział nadali Ferkowi Mrázikowi tytuł „Człowieka Tatr 1998”. Ferko Mrázik miał wówczas 85 lat.
Pomimo zasług, za które został uhonorowany, powiedział, że szczególnie cieszy go fakt, że „są ludzie młodsi, którzy lubią góry, kontynuują rozpoczęte prace i rozwijają służbę górską”.
Musiał tu również mieć na myśli swojego syna Ferka, z którym szedł życiową drogą zaledwie przez dwadzieścia jeden lat. W tym czasie udało mu się ukształtować jego poglądy i być dla niego dobrym przykładem. Nauczył go rozpoznawać i uznawać wyłącznie prawdziwe wartości człowieka, a nie jego majątek.
Ferko Mrázik Sr. zmarł w Dzień Horskej Služby, 22 września 2001 roku w Popradzie i został pochowany w Nowym Smokowcu.
Międzynarodowe znaczenie osobowości Ferka Mrázika zostało podkreślone podczas ostatniego pożegnania przez ówczesnego Ambasadora RP na Słowacji, Jana Komornickiego. Podkreślił on wkład Ferka Mrázika we współpracę polsko-słowacką i stwierdził, że: „osobowość Ferka Mrázika wypełnia całą powojenną historię Tatr, alpinizmu, taternictwa i rozwoju służby górskiej”.
Ivan Bohuš ml.
