SŁONECZNE OKULARY INUITÓW
W Arviat (dawniej Eskimo Point), nad Zatoką Hudson, wiosna. Słonecznie. Teren zalega śnieg. Gdzie spojrzeć, biało, biało. Jedynie ciemne okulary mogą ochronić oczy przed odbiciem promieni słonecznych od czystego śniegu. Bez okularów, “ślepota śnieżna”. To pewny rezultat przebywania w tym śnieżnym pustkowiu.
Wracałem z elektrowni do lotniska. Założyłem ochronne ciemne okulary. Przemysłowe, nawet ze wzmocnionym zaciemnieniem.
Z okna pojazdu zauważylem Inuitę. Jechał wolno skuterem śnieżnym. Ku memu zdumieniu, zauważyłem że miał zasłonięte oczy. Jak można jechać z zasłoniętymi oczami ? Zaintrygowany, już w poczekalni lotniska, zapytałem miejscowego Inuitę:
– widziałem jak ktoś jechał skuterem i miał zasłonięte oczy. Wytłumacz mi, jak to możliwe?
Usmiechnął się i zapytał: -jak długo jesteś na Północy?
– Niecały rok – odpowiedzialem.
– Dzisiaj jest słoneczny dzień – powiada, śnieg biały, można nabawić się ślepoty śnieżnej. On miał nasze, Ludzi Północy, słoneczne okulary ! ?
Wszystko stało się dla mnie jeszcze bardziej zagadkowe. Nie pytalem o szczegóły, samolot czekał do odlotu.
Po powrocie do YK (Yellowknife), zacząłem szukać informacji o słonecznych okularach Ludzi Północy; -w Arviat widziałem wynalazek sprzed 2000 lat. Inuici w Zachodniej Alasce pierwsi używali takich okularów.
Wykonane z kości upolowanych zwierząt, ze skóry, ale również z drewna. Dwie szczeliny, o rozstawie oczu, umożliwiały widoczność terenu. Szczeliny max ca 2 mm szerokie.
Zastosowanie szczelin powoduje redukcję jasności promieni słonecznych odbitych od śniegu. Zabezpiecza rogówkę przed promieniami ultrafioletowymi. Zabezpiecza rogówkę przed uskodzeniem. Chroni przed ślepotą śnieżną.
Wynalazek ludów Alaski rozprzestrzenił się na obszarze Północy, na Zachód oraz w stronę Wschodnią. 800 lat temu dotarł do obecnej Kanady. Jest używany do dzisiaj, ale nie powszechnie. Używane są raczej współczesne ciemne okulary.
Nie nagradzano Noblem 2000 lat temu. My możemy tylko wyrazić podziw i szacunek dla mądrości Północnego Wynalazcy. Wygrania w walce o przetrwanie.
Len Ran (Leon Urban)
Dawne wspomnienia, zapisane w Calgary 6 września 2021
PS: Czytelniku: możesz sam zrobić takie okulary z paska plastiku lub tektury, na próbę. Znamienne, że okulary poprawiają wizję, jeśli ktoś ma wadę wzroku. Jeśli zapomnisz zabrać z sobą okulary korekcyjne do czytania, spróbuj zastosować okulary sprzed 2000 lat.
Leon Urban
