HISTORIA GRUPY PODHALAŃSKIEJ GOPR
Na terenie Rabki, w latach 30-tych ubiegłego stulecia, istniały organizacje zajmujące się turystyką i narciarstwem, a to: Oddział Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Towarzystwo Krzewienia Narciarstwa i Sekcja Narciarska przy Ognisku Związku Podhalan. Sekcja ta organizowała i prowadziła różne imprezy narciarskie. Rabka była wówczas drugim – po Zakopanem – ośrodkiem narciarstwa w Polsce.
Towarzystwo Krzewienia Narciarstwa podjęło się szkolenia przyszłych ratowników w zakresie I-pomocy, organizacji wypraw i.t.d. KTN tworzyło stacje ratunkowe między innymi na Turbaczu, Luboniu Wlk., Starych Wierchach, a następnie sekcje narciarskie. Sekcje narciarskie na obecnym terenie działania Grupy Podhalańskiej GOPR, były wówczas rozlokowane: w Rabce 2, w Nowym Targu 4 , a w Jordanowie, Rabie Wyżnej i Szczawnicy po 1 .
Sekcja Narciarska Ogniska Związku Podhalan w Rabce należała do najsilniejszych i najbardziej aktywnych. Kierował nią dr Witold Żebracki u którego w budynku „Okocim” przy ul. Sądeckiej mieściła się stacja ratunkowa. Drugi punkt ratunkowy był przy ul. Polnej u dr Teodora Cybulskiego.
Stare kroniki TOPR odnotowują iż w roku 1937 utworzono w Rabce Stację Ratunkową przy Sekcji Narciarskiej Ogniska Związku Podhalan.
Z tych lat pochodzą pierwsze udokumentowane przypadki niesienia pomocy turystom.
W lutym 1935 ratownicy Jan Bieś, St. Dunin-Borkowski, Wł. Bala i Wł. Czyszczoń biorą udział w wyprawie na Babiej Górze w poszukiwaniu 4-ech uczestników rajdu narciarskiego YMKI z klubu sportowego w Andrychowie. Ciała 3-ch z nich odnaleziono po kilku dniach w strefie szczytowej niedaleko schroniska „Beskidenverein” a zwłoki 4-tego K. Frysia dopiero na wiosnę.
Zimą roku 1937, podczas rajdu do Krynicy w okolicy Dzwonkówki, ratownicy – Borkowski, Bala i Bieś – szukali zaginionego narciarza. Odnalazł się sam. W roku 1938 zimą, pod Bardem, udzielono pomocy narciarzowi który w czasie zjazdu na nartach nabił się na wystający kij.
Dalszemu rozwojowi narciarstwa a zarazem ratownictwa w rejonie Gorców, Beskidu Wyspowego i Pienin przeszkodził wybuch II wojny światowej.
Większość ludzi z terenu Rabki z lat 30-tych, którzy tworzyli zalążki pogotowia przeżyła hitlerowską okupację i w roku 1945 została działaczami Klubu Sportowego „Wierchy” w Rabce.
Już 7 maja 1945 r, Polskie Towarzystwo Turystyczne powołuje przy swoim Zarządzie Komisję do Spraw Ratownictwa Górskiego. Zadaniem Komisji było opracowanie ramowego regulaminu sekcji ratowniczych przy Oddziałach PTT. Z gór tymczasem płyną coraz to częstsze sygnały o rosnącej liczbie wypadków. W dniu 26.06.1952 Zarząd TOPR w Zakopanem powołał do życia Komisję do Spraw Górskich poza Tatrami z zadaniem opracowania schematu organizacyjnego oraz planu pracy dla pogotowia w Sudetach i Beskidach. I tak:
15 września 1952 r. na wniosek Zarządu Głównego TOPR – Zarząd Główny PTTK powołuje do życia Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe z siedzibą w Zakopanem. Pierwszym Prezesem zostaje Stefan Zwoliński.
04 listopada 1952 r. na Zjeździe Delegatów GOPR w Dworcu Tatrzańskim w Zakopanem ustalono daty powołania Grup:
- 25.11.1952 Beskidzka z siedzibą w Bielsko Biała,
- 02.12.1952 Krynicka z siedzibą w Krynicy,
- 14.12.1952 Sudecka z siedzibą w Jeleniej Górze.
Jesienią 1954 r. z inicjatywy Oddziału PTTK w Rabce, przy zaangażowaniu Zarządu Głównego GOPR Zakopane, przystąpiono do organizowania pierwszego kursu dla kandydatów na ratowników górskich.
Inauguracyjne organizacyjne zebranie odbyło się 18.01.1955 w Zarządzie Oddziału PTTK w Rabce przy ul. Polnej. Jednocześnie trwał kurs I stopnia prowadzony przez ratowników Grupy Tatrzańskiej w osobach: Tadeusz Pawłowski, Tadeusz Gąsienica Giewont, Eugeniusz Strzeboński i Zygmunt Wójcik. Kurs został zakończony egzaminem w dniu 30.01.1955 r. na Królówce w Zarytym i Domu Wycieczkowym PTTK „Turbacz” w Rabce.
Jako członkowie założyciele rabczańskiego GOPR-u odnotowani są: Czesław i Elfryda Trybowscy, Stanisław Dąbrowa Kostka, Emil Węglorz, Józef Dobrzański, Leszek Głębicki, Zbigniew Jurczakiewicz, Jan Janowiec, Tadeusz Klimiński, Zdzisław Komotajtis, Jan Tobiczyk, Pruszyński Stanisław i Kozłowska Krystyna – lekarz Grupy.
30 stycznia 1955 r. wybrano pierwszy Zarząd Grupy Rabczańskiej GOPR w składzie:
Prezes – Czesław Trybowski
Kierownik – Leszek Głębicki
Skarbnik – Tadeusz Klimiński
09 marca 1955 r. odwołano z funkcji Kierownika Leszka Głębickiego, a powołano Józefa Dobrzańskiego.
Działająca formalnie już Grupa, pomimo zanotowanych w pierwszym roku istnienia 20 akcji ratunkowych, przysparzała wiele kłopotów Zarządowi GOPR w Zakopanem w osobach Tadeusza Pawłowskiego i Jana Cybulskiego – ówczesnych kierowników organizacji.
Zarządzanie, kierowanie Grupą jak i Zarządy Grupy zmieniały się kilkakrotnie.
Pomimo tego zakłada się sekcje terenowe : w roku 1957/58 Nowy Targ , oraz Pienińska z siedzibą w Krościenku. Ratownicy z tych sekcji udają się na kurs I stopnia w Szczyrku oraz na Halę Gąsienicową w Tatrach.
W roku 1959 Grupa odnotowuje liczbę 41 wypraw ratowniczych przy 36 uczestnikach.
Zorganizowano w listopadzie 1961 r. centralny kurs podstawowy I stopnia na Turbaczu dla ratowników kandydatów z całego GOPR gdzie uczestniczyli przyszli ratownicy z Tatr, Grupy Beskidzkiej i Rabczańskiej. Był to po raz pierwszy kurs o tak dużej ilości uczestników.
Z Grupy Rabczańskiej brało w nim udział 26 osób. Kierownikami kursu byli Zbigniew Jurczakiewicz i Krzysztof Berbeka. Instruktorzy: Eugeniusz Strzeboński, Zygmunt Wójcik, Tadeusz Gąsienica Giewont, Piotr Czyż, Jerzy Szuber, Władysław Roj I , Tadeusz Pawłowski i Czesław Trybowski.
Sytuacja ulega zmianie z dniem 1 września 1963 r. Kierownikiem – Naczelnikiem zostaje Tadeusz Klimiński, a ZG GOPR Zakopane przyznaje etat pracownika zawodowego. Prezesem Grupy jest Adam Jurczakiewicz.
Następuje w miarę dynamiczny rozwój naszej Grupy, powoływane są stałe zimowe dyżury ratownicze na Turbaczu i Długiej Polanie w Kowańcu oraz Maciejowej w Rabce. Kontrolowane są szlaki letnie i zimowe w Gorcach i Pieninach poprzez wysyłanie patroli ratowniczych.
W roku 1962 w Rabce zainicjowano przez lekarza Grupy dr Adama Janika współpracę z Krakowskim Oddziałem Lotnictwa Sanitarnego, a konkretnie z pilotem Tadeuszem Augustyniakiem. Dokonano pierwszych lotów nad Rabką i okolicą ustalając lądowiska oraz zapoznanie się ratowników Grupy ogólnie ze śmigłowcem (zajęcia na południowym stoku Grzebienia).
Od roku 1965 charakteryzowała szczególnie ścisła współpraca Grupy Rabczańskiej GOPR z Zespołem Lotnictwa Sanitarnego w Krakowie, co umożliwiało wykorzystywania śmigłowca do akcji ratunkowych, obstawy motocyklowych Rajdów Tatrzańskich, czy też w roku 1967 motorowego 6 – DAYS.
Siedziby rabczańskiego Pogotowia mieściły się przy ul. Polnej 13 u państwa Trybowskich, potem Stanisława Dąbrowy-Kostki willa ”Kłosy”, następnie przeniesiono do budynku ratownika St. Daty ul. Dietla, był jeszcze budynek „Warszawa” i „Kazimierz”. W 1963 r , wynajęto pomieszczenie po-sklepowe u p. Stefanii Filas ul. Poniatowskiego 11, aby w dniu 15.09.1973 r. przenieść się do budynku państwa Nalepów ul. Poniatowskiego 18. Stąd, w roku 1984, nastąpiło wreszcie przeniesienie do własnej siedziby przy Al. Tysiąclecia 1
W latach od roku 1965 należy odnotować następujące fakty:
- przyjęcie przez Grupę imienia Krzysztofa Berbeki,
- rok 1968– Naczelnikiem Grupy zostaje Wł.adysław Mlekodaj,
- rok 1969. 02.04 akcja ratunkowa pod Policą – katastrofa samolotu pasażerskiego.
- 14 listopada 1970 r. Grupa zmienia nazwę z Rabczańskiej na Podhalańską.
- 14.04.1972 r. Grupa otrzymuje skuter śnieżny WINHA
- 16 kwietnia 1972 uruchomiona zostaje własna stała łączność radio-telefoniczna przy pomocy radiotelefonu WAWA pomiędzy dyżurką w Rabce a
dyżurką w schronisku PTTK na Turbaczu.
Powstają nowe sekcje operacyjne w Szczawnicy / 1962 r. /, Limanowej / 1967 r. / i dalej – w Ochotnicy Górnej, Niedźwiedziu i na Orawie w Jabłonce.
Od roku 1973 przyjmowani są kolejni ratownicy zawodowi, powstają nowe dyżurki i obiekty Grupy; w Kamienicy / 1974 /, Długa Polana / 1984 /, Limanowa / 1992 /i Szczawnica w roku 1993.
Przy nowym budynku Stacji Centralnej Grupy wybudowano wieżę wspinaczkową i zaczęto szkolić strażaków, UOP, BOR, i żołnierzy Straży Granicznej w zakresie wspinaczkowym i asekuracji.
Rok 1992 należy odnotować zmianą Szefa Szkolenia w Grupie: na emeryturę odchodzi Kol. Bolesław Pietruszka zastępuje go Mariusz Zaród. Następuje zmiana warty w zarządzaniu Grupą Podhalańską GOPR w dniu 27.09.1998 r. Prezesem zostaje Marek Luty i z dniem 01.10.1998r. po 12 latach pracy na emeryturę przechodzi dotychczasowy Naczelnik Grupy – Chrustek Julian, a jego miejsce zajmuje Mariusz Zaród. Szkolenie prowadzi A. Górowski.
Ratownicy Grupy Podhalańskiej biorą czynny udział w akcji powodziowej kolo Wrocławia w roku 1997.
Grupa w tym okresie prowadzi (wśród młodzieży w szkołach i sanatoriach oraz wśród kuracjuszy) na szeroką skalę – poprzez działającą Komisję Profilaktyki – profilaktykę o tematyce górskiej i zachowania bezpieczeństwa w górach.
Rok 1999 to trudności organizacyjne w Grupie. Na krótko Prezesem Grupy zostaje Andrzej Komornicki, aby od dnia 09.07.2000 r. przekazać stanowisko Prezesa Kol. Władysławowi Mlekodajowi.
W latach 1955 – 2011 ratownicy Grupy udzielili doraźnej pomocy w 26.549 przypadkach, zwieźli z gór 10.494 poszkodowanych, w tym 105 wypadków śmiertelnych. Wzywali 135 razy śmigłowiec, przeprowadzili 2.460 wypraw ratunkowych.
Teren działania Grupy to Pasmo Policy, Orawa, część południowego stoku Babiej Góry, Beskid Wyspowy, Gorce, Pieniny skrawek Beskidu Sądeckiego/południowa strona od Dunajca do Przechyby/.
Należy odnotować iż z dniem 23.09.1980r. ratownik naszej Grupy Zygmunt Włodarczyk powołany został na kierownika Podkomisji szkolenia psów ZG GOPR i pełnił tę funkcję do grudnia 1986. W Grupie Podhalańskiej prowadzeniem szkolenia psów ratowniczych od lat zajmuje się Kol. Andrzej Górowski, do chwili obecnej biorąc udział w wyprawach szkoleniach międzynarodowych i pokazach wyszkolenia psów ratowniczych.
Rok 2006 to zmiana na stanowisku Prezesa Grupy: Kol. Wł. Mlekodaj rezygnuje, Walny Zjazd Grupy wybiera Prezesa, którym zostaje Dariusz Budzowski. Naczelnikiem pozostaje Mariusz Zaród.
Z inicjatywy Klubu Seniora i starszych ratowników Grupy w dniu 27. października 2001 r. wmurowano w występie skalnym na Czole Turbacza /za zgodą Gorczańskiego Parku/ tablicę „Pamięci Ratowników Grupy Podhalańskiej GOPR”. Odsłonięcia dokonała 89-letnia Pani Elfryda Trybowska – Członek Założyciel Grupy.
W tym okresie Grupa podejmuje działania w zakresie współpracy z organizacjami takimi jak : Lotnicze Pogotowie Ratunkowe, Lasy Państwowe, Policja, Straż Pożarna, PTTK , Parki Narodowe / Gorczański , Babiogórski, Pieniński /, Państwowe Ratownictwo Medyczne, TOPR , Horska Służba – Słowacja Okres Słoweński Ray i Pieniny, oraz ICAR.
W 65-cio lecie Grupa Podhalańska wchodzi z nowym kierownictwem wybranym na kolejnym Zjeździe Delegatów jesienią 2018r. w osobach Naczelnik – Marek Ciaś i Prezes – Maciej Kopytek.
Po 1 i ½ roku Maciej Kopytek zrezygnował z funkcji prezesa Grupy oraz całkowitej działalności w GOPR.
Nadzwyczajny Walny Zjazd Grupy wybrał nowego Prezesa, Kol. Pawła Koniecznego.
W roku 2022 oddano do użytku dwie nowe dyżurki GOPR na Turbaczu i w Krościenku n/Dunajcem. Otrzymano dwa nowe samochody terenowe / karetki .
Z dniem 01.01.2023 r. funkcję Naczelnika Grupy objął Kol. Jarosław Jurczakiewicz
Obiekty ratownicze Grupy: Stacja Centralna Rabka, Stacje Ratunkowe : Długa Polana-
Nowy Targ, Szczawnica, Krościenko , Turbacz .
Punkty Ratownicze : Ochotnica, Hala Krupowa, Trzy Korony
Punkty zborne ratownicze : Limanowa , Kamienica
Grupa dysponuje : ratowników zawodowych 18 , ratowników ochotników 330
– przykładowo rok 2018: w udzieleniu pomocy uczestniczyło łącznie 1067 ratowników
– przeprowadzono wypraw i interwencji 297, w tym z udziałem śmigłowca 8, uratowano 302 osoby, 4 ofiary śmiertelne.
– przepracowano godzin społecznych – 30.065
Opracował:
Starszy Instruktor Ratownictwa Górskiego
Antoni Trybowski
Członek Honorowy GOPR
Wykorzystano materiały; Archiwum własne i Rodziny Trybowskich
Monografia Grupy Podhalańskiej GOPR – A. Matuszczyk
Na Każde Wezwanie – Praca Zbiorowa
Rabka Zdrój, luty 2023 r.
